فصلنامه مهندسی تصمیم

پس از گذشت دو دهه از معرفی سیستم تولید/خدمات ناب (LM)[1] در کشور، در اکثر صنایع به جای تطبیق این مفهوم با صنعت به صورت یک فرهنگ، از آن به صورت ابزاری برای بهبود استفاده می‌شود. بی‌شک LM به عنوان یکی از قدرتمندترین سیستم‌های بهبود کیفیتی، با موانع و مشکلاتی مواجه است. یکی از وظایف عمده‌ی مدیریت ارشد، شناسایی و اولویت‌بندی موانع تولید/خدمات ناب جهت مقابله با موانع مهم است. این پژوهش به دنبال شناسایی موانع کلیدی در بکارگیری و توسعه‌ی موفق تولید/خدمات ناب (LM) می‌باشد. اگرچه محققان کشور به برخی موانع بکارگیری تولید/خدمات ناب اشاره کرده‌اند، اما مروری جامع از این موانع و همچنین ارتباط میان موانع و نهایتاً اولویت‌بندی آن‌ها را بررسی نکرده‌اند.

بدین منظور پس از مرور ادبیات و مصاحبه با خبرگان صنعت گاز، 7 مانع بازدارنده (به صورت هفت فرضیه‌ی فرعی پژوهش) در بکارگیری و توسعه‌ی موفق LM در صنعت گاز کشور شناسایی و از نظر روایی تأیید شدند. در ادامه با توزیع 200 پرسشنامه و نهایتاً جمع‌آوری 170 پرسشنامه و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ مربوط به داده‌های هر فرضیه، پایایی تحقیق تأیید شد. سپس با استفاده از آزمون‌های آماری (کولموگوروف- اسمیرنوف و میانگین) فرضیه‌ی اصلی تحقیق و فرضیه‌های فرعی پیشنهادی تأیید شدند. در ادامه با استفاده از مدل دیمتل فازی(FDEMATEL) ارتباط میان موانع بررسی شده و نهایتاً این موانع اولویت‌بندی شدند. با عنایت به این مدل و اولویت‌بندی انجام‌شده، یک برنامه‌ی عملی برای مقابله با موانع بکارگیری و توسعه‌ی موفقیت‌آمیز LM در صنعت گاز فراهم شد.